[Nettime-nl] DNW nieuwsbrief, nummer 3: aanslagen in de VS

[Stan van Engelen <staeng@vpro.nl>]

== Dit is de onregelmatig verzonden elektronische nieuwsbrief ==
== van de redactie van het VPRO televisieprogramma DNW. ==

=============
deze keer:
- 11 september 2001
- opinies rond de aanslag op onze website
- "leesvoer": een nieuwe service op onze website
=============


=== 11 SEPTEMBER ===

We zijn bij DNW zeker niet de enigen die ons deze dagen keer op 
keer realiseren dat we opnieuw moeten nadenken. Overal, in alle 
hoeken van deze nieuwe wereld, zijn mensen boos, wanhopig of 
radeloos op zoek naar een manier om 11 september te begrijpen. 
Van schok naar rouw naar woede naar wraak: in gesprekken, in de 
media, op het internet, overal wordt gezocht naar een 
begrippenapparaat dat houvast geeft in een werkelijkheid die van de 
ene op de andere dag totaal veranderd lijkt te zijn. Wat beweegt 
mensen ertoe om dit te doen? Hoe moeten we hier op reageren? Wie 
zijn de echte schuldigen? En steeds meer, zijn we nu in oorlog of 
niet?

De stukjes van de legpuzzel lijken niet meer ineen te passen. 
De CIA had toch ooit, samen met de Pakistanen, de Taliban en ook 
Bin Laden zelf in het zadel geholpen of in ieder geval met raad en 
daad gesteund? Terroristen waren toch fundamentalistische moslims 
en geen in het westen opgeleide jongeren die onze high tech wereld 
kunnen doorgronden en misschien zelfs wel de beurs kunnen bespelen? 
Oorlog vond toch plaats tussen landen met de bedoeling om 
territorium in te nemen? Als je links, of tenminste progressief 
was, was je toch tegen Washington en daarom voor militante 
groeperingen in de derde wereld? Mensen die op een 'watch list' van 
de FBI staan, kunnen toch niet zomaar vliegtuigen in en uit lopen? 
Vrijheid verschafte ons toch veiligheid en niet het omgekeerde?

Zelf was ik in Amerika toen het gebeurde. De eerste berichten 
bereikten ons toen we vanuit Boston in Burlington aankwamen voor 
een interview met Ben Cohen, één van de twee oprichters van 
Ben&Jerry's, de ijsjesfabriek die daar in het noorden van Vermont 
zijn thuisbasis heeft. 
Het bedrijf is recent aan Unilever verkocht en Cohen heeft zich nu 
op de filantropie gestort. Zijn belangrijkste project is een breed 
opgezette actie om 15% van het budget van het Pentagon over te 
hevelen naar onderwijs en zorg. Terwijl Cohen, koud een uur nadat 
twee vliegtuigen het WTC waren binnengevlogen, voor de camera met 
zijn wereldbeeld worstelde -moest hij nu opeens het defensiebeleid 
steunen? moest hij zijn voormalige tegenstanders nu opeens gelijk 
geven?-  leek het alsof het leven zich buiten de ijssalon afspeelde 
als op iedere andere zonnige dag. 
Hoelang duurt het voordat je je gedrag in overeenstemming kunt 
brengen met zo'n onbegrijpelijke ramp? Pas toen we de Extra Edition 
van de Burlington Free Press zagen, drong het echt tot ons door dat 
er iets vreselijks aan de hand was. De beelden maakten het 
onontkoombaar. CNN deed de rest.

Toen we ruim een week later wegvlogen vanuit Boston was de stemming 
in het land ingrijpend veranderd. Met stoere praat, 
troepenbewegingen en veel vlagvertoon trachtte Amerika's leiders en 
opiniemakers de wereld en zichzelf wijs te maken dat wat de Duitse 
componist Stockhausen in een vlaag van complete 
verstandsverbijstering 'een ultiem kunstwerk' heeft genoemd, te 
begrijpen en dus te bestrijden was. Nog steeds leek het niet 
doorgedrongen dat vriend en vijand, dat hemel en hel onlosmakelijk 
met elkaar verbonden zijn. 

Op internet kwam ik vanmorgen een citaat tegen van Jimmy Carter, de 
evangelisch georiënteerde pindaboer die het, bijna per ongeluk, tot 
president van de Verenigde Staten bracht. In 1989 zei hij in The 
New York Times: "We have only to go to Lebanon, to Syria, to 
Jordan, to witness firsthand the intense hatred among many people 
for the United States, because we bombed and shelled and 
unmercifully killed totally innocent villagers, women and children 
and farmers and housewives, in those villages around Beirut...as a 
result, we have become a kind of Satan in the minds of those who 
are deeply resentful. That is what precipitated the taking of 
hostages and that is what has precipitated some terrorist attacks." 

Je zou naar hem gaan terugverlangen, ook al strandden zijn 
helikopters in de Iraanse woestijn.

Als "wij van DNW" in de war zijn hebben we nogal eens de neiging om 
Manuel Castells erbij te halen. Zei die niet in onze eerste 
uitzending dat de wereld fundamenteel veranderd is en dat de 
belangrijkste tegenstelling die tussen het net en het individu is 
geworden? 
Het Amerikaans model (zie Carter dus al in 1989, maar hij had het 
ook het model van 'het vrije Westen' kunnen noemen) dat een steeds 
verfijnder net van economische, militaire en politieke belangen, 
onderbouwd door moderne technologieën en internationale instituties 
als WTO en IMF, om de wereld spant, roept zijn eigen nieuwe 
tegenstellingen op. Het net brengt niet iedereen en niet overal een 
betere wereld, integendeel, het heeft de tegenstellingen op vele 
manieren een stuk groter gemaakt en het dwingt individuen daarom 
tot soms extreme en voor ons onbegrijpelijk radicale standpunten. 

Vriend en vijand zijn op een heel andere manier tot elkaar 
veroordeeld en nog meer als vroeger onlosmakelijk met elkaar 
verbonden. De vijand waarnaar de Amerikanen op zoek zijn, zit 
overal, van Beiroet tot Oklahoma City, van Afghanistan tot Boston. 
Maar daar zitten hun vrienden ook. In een netwerksamenleving worden 
oorlogen steeds minder tussen landen gevoerd, maar tussen het net 
en individuen, tussen mondiale structuren en kleine groeperingen. 
Die groepen zijn niet meer te kwalificeren in termen van 
nationaliteit, ideologie of godsdienst. Ze zijn als een virus, 
tijdelijk met volle overgave en grote functionele intelligentie 
verenigd rond een alles verterend idee, mobiel, vloeibaar, overal 
en nergens tegelijk. 

We hebben de afgelopen jaren uitzendingen gemaakt met onderwerpen 
als de spanning tussen vrijheid en veiligheid; het gemak waarmee de 
onderwereld op onze wereldwijde netwerken meesurft; de steeds 
vagere grenzen tussen links en rechts en de groeiende ongelijkheid 
in de wereld. Dat zijn uitzendingen die een begin van enig begrip 
van wat nu gebeurd is, kunnen verschaffen. 
Maar we zijn op 11 september ook harder op de neus gemept dan ooit. 
De nieuwe wereld is nu echt begonnen. Dit, zo zou je kunnen zeggen, 
is dan het einde van het einde van de geschiedenis. We moeten 
opnieuw beginnen met nadenken.


==== DE WEBSITE ====


Ondertussen worden we net als u langs allerlei mediakanalen 
overspoelt met commentaren en achtergronden bij de gebeurtenissen. 
Onze komende uitzendingen zijn reeds gemaakt, maar komen door de 
gebeurtenissen natuurlijk in een ander daglicht te staan. En in 
onze lopende producties kruipt '11 september' onvermijdelijk 
binnen. Daarom hebben we op onze website een plaats gecreëerd 
waarop we een selectie hebben gemaakt van een deel van de 
commentaren die ons bereikten via kranten, tijdschriften, websites 
en mailing-lijsten. Een overzicht dat de komende weken zal groeien, 
en een poging is om vanuit het 'DNW perspectief' de wereld van na 
11 september 2001 te beschrijven en begrijpen.


==== LEESVOER ====

De voorkant van onze website is vernieuwd en daarmee zijn onze 
archieven een stuk toegankelijker geworden. Ook zullen we enkele 
nieuwe diensten toevoegen. Een daarvan is "leesvoer", waarin met 
grote regelmaat een boek dat wijzelf als bijzonder of buitengewoon 
informatief hebben ervaren tijdens onze research, onder de aandacht 
zal worden gebracht. Voor als de televisie een avondje uitgaat.


Met vriendelijke groet


George Brugmans
eindredacteur

============================
Voor meer informatie kijk op onze website: http://dnw.vpro.nl ***
Reacties zijn altijd welkom. U kunt ze sturen naar: dnw@vpro.nl *** 

aan- of afmeldingen voor deze elektronische nieuwsbrief: 
dnw-nieuwsbrief-request@vpro.nl (met respectievelijk subscribe / 
unsubscribe als subject, de rest van de mail moet leeg blijven)

______________________________________________________
* Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet
* toegestaan zonder toestemming. <nettime-nl> is een
* open en ongemodereerde mailinglist over net-kritiek.
* Meer info, archief & anderstalige edities:
* http://www.nettime.org/.
* Contact: Menno Grootveld (rabotnik@xs4all.nl).