[Nettime-nl] Ravage van NIOD

["Ron Peperkamp" <ron@peperkamp.nl>]

(Buiten Nettime ontving ik een aantal mails n.a.v. mijn vorige post. I.v.m.
met de discussie leek het mij zinniger de vragen hier te behandelen)

Alex van actieblad Ravage schreef:
> Mij houden de volgende vragen me bezig:
> - hoe onafhankelijk is het NIOD

Het NIOD is een wetenschappelijk instituut dat weliswaar gefinancierd wordt
door OCW, maar volledig onafhankelijk van de politiek historisch onderzoek
verricht. Na het verschijnen van het laatste deel van 'Het Koninkrijk' en
het verscheiden van ome Lou, zaten ze daar een beetje met hun duimen te
draaien. Opheffing hing in de lucht, maar met Screbrenica zag men opeens een
nieuwe functie voor het alleszins respectabele instituut. Kabinet, noch
parlement wilde namelijk een parlementair onderzoek (en het volk was ook
niet in hevige verontwaardiging naar het Binnenhof getrokken), maar men
voelde wel aan dat er toch íets moest gebeuren. Een grondig, en
waarschijnlijk langdurig (want wetenschappelijk) onderzoek door een
hooggewaardeerd historisch instituut, bood de perfecte ontsnapping uit een
hoogst ongemakkelijke situatie. Juist het feit dat het NIOD (als RIOD) al
meermalen had bewezen volkomen onafhankelijk te kunnen opereren, en er ook
niet voor schuwde zittende gezagdragers aan te klagen (Bernhard, Aantjes),
maakte dit tot een ideale - want 'onverdachte' - oplossing. (Over de
gretigheid waarmee De Jong destijds Aantjes voor het blok zette, valt in dit
verband ook nog wel iets te zeggen, maar dat voert nu misschien te ver).
M.a.w.: de onafhankelijk van instituut was precies de waarborg voor de
politiek dat de kwestie Screbrenica - voorlopig tenminste - van de politieke
agenda zou verdwijnen.
Iedereen wist allang hoe en waar het in grote lijnen mis was gegaan, maar
onder het mom van 'de onderste steen naar boven halen' hoefde het kabinet,
nóch het parlement, het nationale journaille of de bevolking, zich aan een
pijnlijk zelfonderzoek over te geven. Ik noem expres deze vier groepen omdat
in het samenspel dat wij democratie noemen, aan ieder een specifieke rol -
en bijhorende verantwoordelijkheid - is toebedeeld. Maar nu het op die
verantwoordelijkheid aankwam, had iedereen even geen zin in zijn rol. Dus
stuurden wij er een wetenschappelijke expeditie op uit om eens héél diep en
héél ver weg een geschikte acteur voor de rol van schuldenaar op te
duikelen. Alles was best - zolang als de jacht op dit spook maar niet in óns
hoofd hoefde plaats te vinden.

> - klopt het dat verschillende ministers, waaronder Kok natuurlijk, zich
actief hebben
> bemoeid met de totstandkoming van het rapport. Dit in de vorm van de
samenstelling
> van leesgroepjes die de afzonderlijke hoofdstukken voorafgaande publicatie
hebben
> doorgenomen.

Dit lijkt mij meer iets voor mensen die geloven dat Kok c.s. eigenlijk
ontvoerd zijn door marsmannetjes en een mysterieus implantaat achter hun oor
hebben gekregen waarmee zij alle ons bekende wetten van redelijkheid en
aannemelijkheid kunnen omzeilen. Rozenkruisers en Vrijmetselaars schijnen
middels dezelfde apparaatjes via onzichtbare stralen ook geheime informatie
te kunnen ontvangen die zij vervolgens aan de maffia doorspelen - maar die
maffia is eigenlijk weer een heel oud genootschap van gemuteerde
buitenaardsen die al millennia lang proberen hier een kolonie te vestigen.
Ik heb het nooit allemaal goed begrepen, maar het schijnt erop neer te komen
dat democratisch gekozen politici er per definitie op uit zijn om op
geniepige wijze het algemene belang zoveel mogelijk schade te berokkenen.

> - het kan toch geen toeval zijn dat een maand voor de verkiezingen het
rapport wordt
> gepresenteerd

Met de vraag wat allemaal wel of niet kan en de rol die het toeval hierin
speelt, komen we meer op het terrein van de kwantumfysica. Inderdaad ook een
terrein vol geheimzinnige informatieoverdracht en onzichtbare straling -
maar ik vraag mij toch af in hoeverre deze krachten ook betrekking hebben op
de materie die wij hier bespreken. Volgens mij lopen we dan toch tegen een
klein schaalprobleem op.
Je wilt waarschijnlijk suggereren dat het kabinet op één of andere wijze
voor elkaar heeft gekregen, dat de tijdbom van het Srebrenica rapport pas
helemaal aan het einde van de tweede termijn is afgegaan. Tsja... zeg nooit
nooit en kennen, kannen en kunnen zijn drie verschillende dingen waarvan er
één niet klopt - maar het is toch niet erg aannemelijk. Heb jij wel eens
geprobeerd om drieduizend pagina's te schrijven in de volle wetenschap dat
íeder woord door duizenden mensen van voor en achter geproefd en besnuffeld
zullen worden? Joyce's Ulysses is hier toch niets bij - en hoeveel jaar deed
hij daar niet over? En dan heb ik het alleen nog maar over de vorm...

> - werd met Srebrenica niet opnieuw aangetoond dat we het kostbare leger af
dienen
> te schaffen of te privatiseren? Immers, er mogen geen slachtoffers vallen
onder het
> personeel, want dat is slecht voor het imago en levert nog minder
sollicitanten op.

Dat privatiseren begrijp ik niet helemaal, maar de rest is natuurlijk een
interessante gedachte - al was het maar omdat hij behoort tot de eerste
gedachten die de mens een beetje op orde trachtte te brengen en ons
sindsdien ook niet heeft losgelaten. De wereld is een weerbarstige plek waar
je af en toe met geweld een deuk in wilt slaan - maar ja, dat geeft meestal
een hoop troep (plus vuile handen) en dat willen we óók weer niet. Zo kunnen
we de zaak toch wel een beetje samenvatten dacht ik. Maar wellicht begeef ík
mij nu een beetje op de verkeerde schaal...

Het leger afschaffen is geen optie. Een leger laten afsterven, is echter
iets heel anders. Dit is wat zo mateloos fascineert aan de beelden van het
hele Screbrenica-drama: wij zien daar Hollandse jongens en meisjes gewoon
weigeren om voor een idee (lees: principe) te sterven. "Verhip! het gaat
hier helemaal fout - er worden zomaar mensen gemarteld en doodgeschoten! Zal
ik mij nu wel of niet in mijn korte mouwen en korte broek op die Servische
tank storten? Volgens de instructies mag het niet en het heeft natuurlijk
ook helemaal geen zin, maar het is wél een mooie principiële daad - zoals in
de film enzo. Maar ja, een kogel door je kop is nu ook weer zo wat, dus rot
maar lekker op met je principes - het is hier sowieso een zooitje dus waarom
zou IK uitgerekend HIER een ultieme daad stellen?"
Dit zal zo ongeveer de redenering van onze jongens en meisjes te velde zijn
geweest - een redenering die zich echter probleemloos laat vertalen naar de
formele discussies van de hogere militaire en politieke echelons.

Kortom: wij hebben een leger dat geen deuk in een pak boter WIL slaan. We
kúnnen het misschien wel (wij beschikken immers over ruim voldoende
middelen) - maar wij wíllen het gewoon niet. Vuile handen vinden wij vies -
dat is de cultuur waarin wij leven. Daarom kijken wij neer op het
hoogdravende patriottisme van de Amerikanen. Die holle retoriek over
way-of-live en freedom en liberty en God's-own-country vinden wij op zijn
zachts gezegd tamelijk infantiel. Maar dat is nu wel precies het soort
retoriek dat nodig is om mensen zo gek te krijgen ergens voor te willen
sterven. Natuurlijk gaat het voor de individuele rekruut binnen een eenheid
veel meer om de simpele psychologie van de eigen club - maar het appèl is
een moreel appèl. Zelfs het idee dat je het opneemt voor je eigen maatje,
gaat nog altijd uit van een moreel concept. O.k., wij kunnen dit afdoen als
een simplistische moreel van de jungle of de getto of zo - het
Darwinistische concept van een groep die slechts door individuele opoffering
in staat is bedreigingen te overwinnen - maar voor al die rekruten uit die
getto's die daar dagelijks bedreigingen ondergaan, is deze simpele moraal
bijzonder relevant. En heb je eenmaal een leger dat bereid is te sterven
voor ideeën, dan hoef je voor iedere actie alleen nog maar een nieuw motto
te verzinnen.

Vergelijk dat nu eens met de filmpjes waarmee onze defensie manschappen
probeert te werven. Die gaan over opleidingen, goede banen en interessant -
of op zijn minst 'nuttig' - werk. Daarnaast ademen ze allemaal een sfeer van
'funseeking'. Wij willen geen blinde machines uit de getto in ons leger.
Sterker nog: wij hébben helemaal geen getto's waaruit wij dergelijke
rekruten kunnen betrekken (nou ja - nog niet tenminste). Zodoende bestaat
ons leger uit gewone mensen, met gewone aspiraties, gewone gevoelens en
gewone cognitieve vermogens waarmee deze twee worden afgewogen. Maar met het
ontnemen van een hogere moraliteit (n.l. de bereidheid om te sterven) aan
onze defensie, is zij meteen ook ontslagen van de verantwoordelijkheid voor
die moraliteit. En dit is precies wat Screbrenica laat zien: niet de
Dutchbatters of de generaals moeten nadenken en beslissen over de
stervenswaardigheid van een zaak en daar dan de consequenties van dragen -
die taak hebben wij van hen overgenomen! Noblesse oblige - dát is de harde
les die wij burgers nu leren.

De vraag of wij niet beter een hek om Joegoslavië hadden kunnen zetten en
die gasten het allemaal maar zelf hadden laten uitvechten, heb daarom altijd
vrij potsierlijk gevonden. Een veel betere vraag is immers, of wij werkelijk
bereid waren om een hek om onszelf te zetten! Waren wij werkelijk bereid
waren om onze lullige nietigheid te accepteren en daaraan ook de
consequenties te verbinden? Niet dus. Dat was het morele gevecht dat niemand
durfde aan te gaan. De TV uitzetten en met de armen over elkaar op de bank
blijven zitten, of de confrontatie met de grote boze buitenwereld aangaan?
Welnu, we hebben gekozen en het ging fout want we dachten dat ons leger zich
net zo edelmoedig zou gedragen als dat wij onszelf op de bank voelden. Maar
helaas, pindakaas - die tijd is voorbij. Het leger, dat zijn wij
tegenwoordig zelf. Ik herhaal nog maar eens: noblesse oblige!

Onszelf opheffen blijft natuurlijk altijd een optie. Kunnen die kolonisten
eindelijk eens de zaak overnemen...


> - het opstappen als minister, ambtenaar, burgemeester (zie Enschede) of
kabinet is
> geen straf: binnen de kortste keren aanvaarden ze elders een topbaan.
> - verantwoordelijke generaals en politici dienen bestraft te worden in een
> onafhankelijk internationaal gerechtshof te Den Haag of Srebrenica...

Ik ben weer aardig aan het draven, dus als je het niet erg vindt laat ik
deze vragen even aan de andere Netttimers.


_____________________
   Ron Peperkamp
  ron@peperkamp.nl
_____________________


______________________________________________________
* Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet
* toegestaan zonder toestemming. <nettime-nl> is een
* open en ongemodereerde mailinglist over net-kritiek.
* Meer info, archief & anderstalige edities:
* http://www.nettime.org/.
* Contact: Menno Grootveld (rabotnik@xs4all.nl).